پاسخ به ادعای ناصر پورپیرار در خصوص تاریخچه مسجدسازی در ایران
ناصر پورپیرار با هدف اثبات حادثه پوریم و خالی از سکنه بودن سرزمین ایران!!! تا زمان فتح آن بدست مسلمین ، بارها و بارها عدم وجود حتی یک مسجد مربوط به قرون یکم تا چهارم هجری قمری را در ایران شاهد آورده است و بر مبنای این ادعای پوچ کوشیده است حقانیت عقاید بی اساس خود را در خصوص کشتار تمامی ساکنین ایران در جریان حادثه پوریم را به اثبات برساند!!!
در مقاله حاضر تعدادی از مساجد موجود در بخشهای مختلف کشور که ساخت همگی مربوط به قرون یکم تا چهارم هجری قمری است به نشانه ابطال کامل این ادعای پورپیرار ، معرفی می گردد. در ابتدا نظر شما را به متن یکی از چند نوشته بی پایه و اساس ناصر پورپیرار در این خصوص جلب می نمایم:
ستون پیامهای وب لاگ صبر و حق / ناصر پورپیرار / جمعه 14 مهر1385 ساعت: 12:36
" خالی بودن مطلق ایران از آدمی را در طلوع اسلام پیش هر چشم نابینا نشده ای می آورد و یا مکمل آن، که به اندیشیدن در این باب دعوت می کند که چرا شهرهای ایران تا قرن پنجم فاقد مساجد جامع بوده و برخی شهرها مسجد جامع را در قرن هشتم و نهم و دهم و یازدهم ساخته اند، پاسخی ندارند، زیرا اصولا پاسخی برای این سئوالات اصلی و عظیم جز پذیرفتن وسعت آدم کشی یهودیان در ماجرای پلید پوریم وجود ندارد و هر عقل در گل نمانده و هر قلب مریض نشده ای با دقایقی اندیشیدن در باب این دو سئوال، تمام حقایق را در مقابل خود ظاهر شده و مشت دروغ نویسان درباره ی تاریخ پیش و پس از اسلام ایران را گشوده می بیند، و چون شاهدند که گشودن این مباحث چه گونه در روشن کردن غموض تاریخ و رد جعلیات یهود موثر است، پس ناگزیر و از روی ناتوانی به دستور مراکزی، به جفتک پرانی و جفنگ نویسی و بهانه گیری های جهودانه روی می کنند....
و اما معرفی تعدادی از مساجد ایرانی ساخته شده در قرون یکم تا چهارم هجری قمری و رد ادعای صدرالاشاره وی :
۱- مسجد تاريخانه دامغان
مسجد تاريخانه در دامغان واقع شده است و يكي از با عظمت ترين مسجد هاي اين منطقه به شمار مي رود. اين بنا به دليل سبك خاص معماري آن كه تلفيق سبك اسلامي – ساساني است از اهميت زيادي برخوردار بوده و متعلق به سال هاي قبل از 200 هجري قمري مي باشد. احتمالاً تاريخانه در زمان تسلط اعراب بر ايران، آتشكده يا معبدي مذهبي بوده كه بعدها به مسجد تبديل شده است. بناي مسجد تاريخانه كهن ترين و قديمي ترين بناي اسلامي است كه تا كنون در اين منطقه پا برجا بوده است.
طرح اصلي ساختمان مسجد به سبك حياط اندروني است كه يك صحن بزرگ تقريباً چهارگوش به طول 27 متر و عرض 26 متر را در برگرفته است و در گرداگرد آن رواقهايي با تاق ضربي آجري روي پايههاي گرد و قطور به بلندي 5/3 متر و قطر 5/1 تا دو متر وجود دارد. يكي از اين تاقنماها كه عميقتر و عريضتر از بقيه است, جاي مقصوره بوده و به همين جهت مواجه با قبله است. در ديوار عقب اين مقصوره، محراب را ساختهاند كه جهت قبله را معلوم ميكند و در مجاورت محراب نيز منبر موعظه قرار دارد.
در مورد معماري داخلي اين بنا بايد گفت: تاقهايي كه بدون مجاورت ديوار، روي ستونها ساخته شدهاند، معماري عهد ساساني را به ياد انسان ميآورد وستونهاي تاريخانه داراي تاقهاي ضربي وسيع و موازي با نماها هستند كه از طرف صحن مسجد، مانند ايوانهاي زمان ساسانيان باز و گشودهاند. از نظر معماري قطر و اندازه ستونهاي كاخ تپه حصار دامغان كه به جاي مانده از دوره ساسانيان است، برابر با اندازه و قطر ستونهاي تاريخانه (كه كم تر از حد نياز بناست) است كه اين نشان دهنده استمرار و تداوم معماري ساسانيان در دوره اسلامي است.طرح كلي بناي تاريخانه اگرچه به خاطر برآوردن نيازهاي عبادي بوده است، ولي احساسي از شكوه و زيبايي معماري كهن در بناهاي اسلامي را عرضه ميدارد كه بيشك، مظهر عظمت و در عين حال فروتني است.
ساختمان مسجد از نظر معماري و مصالح، كاملاً ساساني است و حتي آجرچيني شعاعي و ابعاد آجرهاي قرمز (به مساحت 35 سانتيمتر مربع و قطر 75 ميليمتر) و خود ستونها، شبيه طرحهاي كاخ ساساني است و تنها تفاوت جزيي آن با سبك ساساني، نوك تيز بودن بعضي از قوسهاي آن است كه براي اولين بار در ايران، با مقياس بزرگ به چشم ميخورد. اين مسجد در عين حال از سادهترين و حتي از نظر محاسبات سازهاي يكي از دقيقترين بناهاي مساجد صدر اسلام است. اين بنا در كل از ديوارهها و تاقهاي خشتي با مقدار كمي آجر و چوب ساخته شده و از اين حيث، يكي از مهم ترين بناهاي تاريخي است.
۲- مسجد جامع فهرج یزد
اين مسجد در 30 كيلومتري خاور يزد واقع شده است. مصالح عمده بناي مسجد از خشت و گل است و تاريخ بناي آن به صدر اسلام باز ميگردد. ستونهاي قطور و پوشش تاق آن از نوع بيز گهواره ای یوده و فقط مناره مسجد كه آن نيز از گل ساخته شده به دورههاي بعدي مربوط است. اين مسجد در تاريخ معماري اسلامي ايران از اهميت بسيار بالايي برخوردار است و با مسجد تاريخانه دامغان قابل مقايسه است. با توجه به حفظ هويت و اصالت آن طي چهارده قرن، بدون شك از مواريث كم نظير فرهنگ و تمدن اسلامي است.
۳- مسجد جامع اردستان
بنای مسجد جامع اردستان در مركز محله محال اردستان واقع شده و از كهن ترين مساجد ايران است كه براساس بررسی های صورت گرفته بنای اوليه آن ، مربوط به قرون اوليه اسلامی است و در دوره سلجوقی تجديد بنا و در دوره های ديگر، بخشهای مختلفی به آن اضافه شده است. براساس بررسیهای باستان شناسی، مسجد جامع اوليه اردستان، بين اواخر قرن دوم هجری تا نيمه اول قرن چهارم هجری، بر روی بقايای ساختمانهای بزرگ خشتی ـ احتمالاً از دوره ساسانی ـ ساخته شده است. در نيمه دوم قرن ششم هجری، با تخريب بخشی از شبستان جنوبی مسجد اوليه، گنبدخانه كنونی بنياد شده و چندی بعد از آن، ايوان جنوبی و رواقهای متصل به آن ساخته شدهاند. در مرحله بعد، با حفظ تركيب اصلی، تغييراتی در جرزها و پايهها به منظور تقويت و تحكيم آنها صورت گرفته و سرانجام در مرحله چهارم ساختمانی كه احتمالاً دوره صفوی را شامل میشود، ايوانهای ديگر ـ خاوری، باختری و شمالی ـ به صحن اضافه شدهاند. گسترش و اتصال مسجد به بناهای ديگر ـ مدرسه و حسينيه ـ نيز در همين دوره صورت گرفته است. با توجه به اطلاعات به دست آمده، ايوان شمالی و غرفه های جانبی آن، در يک زمان ـ 946هـ . ق بر روی آثار مسجد اوليه بنا شده است.
اين مسجد در دوره اخير به صورت علمی مورد مطالعه و تعمير قرار گرفته و به شماره 180 به ثبت تاريخی رسيده است.
۴- مسجد قدیمان نائین
مسجد قديمان در كنار حسينيه كلوان و در امتداد راه منتهی به دروازه كلوان قرار دارد. مشهور است كه اين مسجد، اولين مسجد جامع نايين در قرون نخستين هجری بوده است. اين نكته با توجه به شواهد تاريخی و الگوی شكل گيری شهر، غيرمتحمل نيست. بنای مسجد بسيار ساده و فضای اصلی آن، تنها شبستان ستونداری در جهت قبله است كه ظاهراً تعمير و بازسازی شده است. در سه جبهه ديگر صحن، تعدادی غرفه و طاق نما وجود دارد. در زير صحن مسجد، يک شبستان زمستانی وجود دارد كه روشنايی آن توسط روزنههايی كه در كف مسجد قرار دارد و روی آن ها را با سنگ مرمر پوشاندهاند، تأمين می گردد. راه دسترسی به اين شبستان، از داخل كوچه سرپوشيده منتهی به حسينيه و در زير محلی كه به قدمگاه حضرت امام رضا مشهور است، قرار دارد. اين بنا دارای دو ورودی ساده است.
۵- مسجد شوش
مسجد شوش در روی بخش خاوری خرابه های باستانی شوش قرار داشته و از اواخر سده اول هجری قمری بوده و دارای بخش های حياط مرکزی آلارستون دار حصار بيرونی درگاه . منار9 بوده است.
۶- مسجد زرنج زاهدان
مورخان ایرانی در دوره اسلامی از مساجدی نام بردهاند كه محل تعلیم علوم دینی و ادبی بودند مثلاً در سیستان یكی از حاكمان عرب به نام عبدالرحمن بن سمره (سده اول هـ.ق.) مسجد آدینهای ساخت كه حسن بصری عالم معروف دینی سده اول و دوم مدتی در آنجا سرگرم تدریس و تعلیم مسایل دینی بود .این مسجد در مقابل زندان شهر زرنج واقع بوده مقدسی ضمن توصیف زرنج میگوید : مسجد جامع در آن است و زندان برابر آن ، شگفت انگیز ساخته شده است كه دو آتشگاه (مناره) دارد ، یكی كهن و دیگری را با مس پوشیده است و آن را یعقوب لیث ساخته است.
۷- مسجد جامع عتيق شيراز
اين مسجد که به نام های«مسجد جامع عتيق»، «مسجد جمعه»، «مسجد آدينه» و «مسجد جامع» نيز معروف است، از كهن ترين مسجد های استان فارس و شهرستان شيراز می باشد که در خاور شاهچراغ قرار گرفته و ساختمان آن اولين هسته تاريخی شهر شيراز است. اين مسجد پس از لشكركشی عمر و ليث صفاری در سال 276 هجری قمری به شيراز، به شكرانه پيروزی و تصرف اين شهر بنا شد ه و كار ساخت آن، در سال 281 هجری قمری خاتمه يافت. ساختمان مسجد جامع عتيق، بنايی بلند و مجلل با حجره ها و شبستان های بسياری است كه كاشی كاری های سقف(معروف به طاق مرواريد) آن از زيبايی خاصی برخوردار است. اين مسجد دارای چندين حجره و شبستان است و برخی قسمت های آن دو طبقه و 6 درب ورودی و خروجی می باشد.
در دو طرف شبستان دو طبقه وجود دارد كه سقف آن از آجر است و در انتهای آن نيز، محرابی كاشی كاری شده قرار دارد. سقف اين محراب با كاشی لاجوردی كاشی كاری شده است و دو طرف محراب نيز سنگ كاری شده است. در كنار اين محراب، تاريخچه مرمت مسجد بر روی دو سنگ نقش گرديده است.
طی هزار سال اخير، اين مسجد چندين بار از جمله در زمان اتابكان، در زمان سلطان ابراهيم ميرزا پسر شاهرخ گوركانی، در دوره صفويه و در سال 1315 شمسی به وسيله اداره حفاظت آثار باستانی تعمير و بازسازی شده است.
۸- مسجد سنگی ایچ استهبان
مسجد سنگی ايج از يادگارهای دوره ساسانی است که در روستای ايج شهرستان استهبان واقع می باشد. اين بنا قبل از اسلام قلعه دارالامان نام داشت، در دوره اسلامی با افزودن محرابی به آن، بنا به شکل مسجد درآمده است. شکل اصلی بنا به شکل ايوان است بدنه اصلی مسجد از جنس سنگ و گچ بوده و ارتفاع آن 3 متر می باشد که در دل صخره سنگی کوه قلات آبی کنده شده است. در مجاورت اين مسجد(قلعه) هفت برکه وجود دارد که آن را بن دره می نامند و در نزديکی آن هم معبری از زمان های قديم باقی مانده است.
۹- مسجد جامع دلگشا
_
اين بنا در محله دلگشا در کناره خيابان ساحلی بندر عباس واقع شده و بنای قديمی آن در سال 175 ه.ق توسط زين العابدين ابوالقاسم اوزی بنا شده و در حدود سال 1354 ه ش به غير از بخشی از شبستان آن کاملا تجديد بنا شده و گسترش يافته است. بنای قديمی مسجد مشتمل بر شبستان ستوندار با 12 ستون در ميانه و ايوان های ستونداری در سه جبهه باختري، جنوبی و خاوري بوده است. از اين بنا تاکنون بخش ستونداری در ميانه شبستان جديد باقی مانده که تنها قسمت درخور توجه و مطالعه بناست. اين بخش از شبستان دارای 12 ستون با ساقهای استوانههای و پايهای مکعب است که ستون ها در بالا توسط قوس های جناغی به همديگر اتصال يافته و زمينه را برای برپا داشتن مسطح تير پوش فراهم ساخته اند. ساقه و پايه ستون ها در تعميرات اخير با قطعات سنگ نما پوشش يافته است. سر ستون ها و بخش های فوقانی آن ها دارای تزيينات گچی است. بخش های جديد بنا و خاصه نمای بيرونی آن فاقد اصالت تاريخی و هنری است.
۱۰- مسجد برخ قشم
ساختمان اوليه اين مسجد، در سالهاي اوليه اسلامي در خلال فتح جزاير و بنادر ايران به دست عمروبن عاص و به امر او در روستاي كوشه قشم ساخته شده است. اين مسجد در سال 244 هـ.ق يكبار تعمير شده و در سال 736 هـ.ق بر اثر زلزله بخش هایی از آن منهدم شده است . پس از چندي در سال 737 هـ.ق توسط سلطان فتح الله نواده سلطان محمود كه احتمالاً يكي از پادشاهان هرمز و يا لارستان بوده، تجديدبنا شده است. در محوطه اطراف مسجد، گورستان وسيع و نخلستانهاي متعدد جلب توجه ميكنند.در كنار مسجد برخ، يك بركه دراز به صورت شمالي و جنوبي وجود دارد تا سال 1300 هـ.ق اين مسجد در مركز روستا قرار داشت و به عنوان مسجد جامع از آن استفاده ميشد. محراب مسجد در قسمت شمالي واقع شده و در بالاي محراب آثار قابي از گچ ديده ميشود كه در حدود 1 متر ارتفاع و 5/1 متر طول دارد. در حال حاضر فقط يكي از اضلاع اين قاب بر روي ديوار باقي مانده است و سه ضلع ديگر آن فرو ريخته است ولي هنوز آثار آن پابرجاست. در اين مسجد لوحي از چوب وجود داشته است كه تاريخ بنا، انهدام و تعمير مسجد بر روي آن قيد شده بوده است. اين لوح به تهران منتقل شده و در يكي از موزهها نگهداري ميشود.
۱۱- مسجد جامع نی ریز
مسجد جامع نيريز ( استان فارس ) يكی از قديمی ترين و مهم ترين بناهای قرن چهارم هـ . ق و از بناهای نخسين سده های اسلامی است. اين مسجد در ابتدا آتشكده ای بوده و پس از ظهور اسلام به مسجد تبديل شده است. تاريخ ساخت محراب مسجد، سال 363 هجری قمری ذکر شده است و به گفته مورخين، بنای اصلی اين مسجد به سال 340 هـ . ق تعلق دارد. ايوان بلند اين مسجد به سبک معماری اصيل ساسانی بنا شده و از نمونه های مشخص معماری ايران پس از اسلام بوده و در سال 1312 در فهرست آثار باستانی ايران به ثبت رسيده است.
۱۲- مسجد جامع بروجرد
مسجد جامع بروجرد که در در گویش محلی مسجد جمعه نامیده می شود از نخستین مسجدهای ساخته شده در ایران است و بنا بر شواهد، قدیمی ترین مسجد موجود در غرب و جنوب غربی ایران است. اين مسجد زیبا در شرق شهر بروجرد و در محله قدیمی دانگه واقع شده و به لحاظ معماری و قدمت، از بناهاي منحصر به فرد استان لرستان و شهر بروجرد است. مسجد جامع بروجرد در قرون دوم و سوم قمری با دستکاری در یک آتشکده بزرگ ساسانی بنا نهاده شد. اعراب در حمله به ایران آتشکده های زیادی را تبدیل به مسجد کردند که مسجد جامع بروجرد نیز نمونه ای از همین دست است. اين بنا در شمال خيابان جعفري واقع گرديده و در روزگار بودولف عجلی توسط وزير او حمويه بن علی بين سال هاي 150 تا 226 ه . ق بنا شده است . بنای اصلي مسجد ‚ فضاي گنبدداری با ايوانی در برابر آن است. در دوره هاي بعد، محوطه سازی آن در قرون 4 و 5 و نیز الحاقات و تعميرات آن بر طبق كتيبه هاي موجود، در سال هاي 1022 ‚ 1069 ‚ 1092 و 1209 ه . ق صورت گرفته است (ایران میراث).